In het spoor van de IJstijden
Op een koude, grijze zondagmorgen om tien uur verzamelden een tiental kringleden zich bij Erm voor een excursie in het spoor van de ijstijden door Drenthe onder leiding van Koos Tap.
De Geo-park excursie voerde ons langs en over de Hondsrug. Op een aantal locaties werd de auto verlaten en vertelde Koos ons over de invloed van de ijstijden op het Drentse landschap zoals we dat nu kennen.
Bezochte locaties:
- Wijnbergstee bij Erm. Zicht op beekdalen, essen en de rug van Sleen.
Op deze plek zien we aan onze rechterzijde het beekdal van de Holslootdiep.
Aan de linkerkant zien we rug van Sleen en als u goed kijkt ziet u dat het landschap hoger ligt. - De Kibbelkoele waar men een hoge zandrug met dekzand heeft afgegraven
Een hoge zandrug omgeeft hier een laagte, de Kibbelkoele. Dit is een gegraven meertje; men had zand nodig voor de aanleg van de N381, de Friesland route (van Emmen naar Drachten).
Op deze locatie kunt u het dekzand goed zien wat door grote stormen in de laatste ijstijd van de droge Noordzeebodem over Nederland is gewaaid. - Het gerestaureerde hunebed D49 die de Papeloze kerk wordt genoemd
Pas omstreeks 1848 wordt hunebed D49 in publicaties ‘Papeloze Kerk’ genoemd. De naam Papeloze kerk zou verwijzen naar het feit dat hier in de 16e eeuw, tijdens de vervolging van de protestanten, zogeheten hagenpreken werden gehouden. Het hunebed is in 1958-59 door A.E. van Giffen grotendeels teruggebracht in zijn oorspronkelijke toestand, met gebruikmaking van veel van elders aangevoerde stenen en de sloop van een andere hunebed, die er dus niet meer is. - Hunebedcentrum. Hier warmen we weer op met warme chocolademelk met slagroom, en met een broodje gehaktbal. Daarna bezoeken we het bezoekerscentrum van het Geo-park.
Vlakbij het hunebedcentrum zien we een ijs smeltwater doorbraak dal. - De plek waar de Hunze ontstaat uit de samenvloeiing van het voorste- en Achterste diep.
Na de Saale ijstijd in het Eemien zijn de enorme ijsmassa’s gesmolten en hebben grote beekdalen gevormd. Het Hunzedal was ongeveer 1500 meter breed en 30-40 meter diep en was dus een brede rivier geworden. In de laatste ijstijd is zeer veel zand vanuit diverse locaties (zo ook vanuit de droge Noordzee) over Drenthe gewaaid. Dit heeft deze beekdalen voor een groot deel weer gevuld.
De huidige Hunze krijgt zijn water uit het voorste en achterste diep. Deze beide stroompjes worden gevoed met kwel en grondwater. - Zandwinning Kremer. Hier krijgen we een mooi beeld van de zandsoorten die wij te danken hebben aan de diverse ijstijden. Zo zien we in de bovenlaag dekzand uit de laatste ijstijd. Daaronder zien we Peelozand uit de voorlaatste ijstijd.
- De Leewal is een 4 meter hoge langgerekte zandrug met een noordwest-zuidoost oriëntatie. Hij vormt de noordoostelijke begrenzing van het Molenveld. Op grond van recent onderzoek wordt aangenomen dat de Leewal een esker is. Eskers ontstonden niet in de laatste ijstijd, maar in de Saale-ijstijd, toen de Hondsrug gevormd werd. Tegen het eind van die ijstijd stroomde smeltwater door spleten onder de ijskap. Deze vulden zich met allerlei gletsjerpuin als keien, zand en grind. Na het smelten van het ijs bleven ze in het landschap als langgerekte ruggen achter.
De Leewal grenst aan het Molenveld waar we nog een schaapherder met een kudde schapen zagen.
Om vier uur eindigde hier de excursie. Voor Koos was deze excursie een test om te zien of het goed werkt als de deelnemers met eigen auto’s meegaan. Alle deelnemers vonden de excursie zeer geslaagd, ondanks het gure weer en de grauwe lucht.
