Racetrack Playa, een mysterie opgelost?

Inhoudsopgave

Racetrack Playa

Racetrack Playa, een vlakte in Death Valley met  mysterieus bewegende rotsen  die de wetenschap al meer dan een halve eeuw voor raadselen stelt

In het noorden van Death Valley in de Verenigde Staten bevind zich een bijzonder intrigerend fenomeen. De Racetrack Playa is een drooggevallen meer bedding van 4,5km bij 2 km omgeven door de Cottonwood en de Last Chance bergketens.  Om dit gebied te bereiken is een tocht van 50 km nodig over onverharde wegen die in goed amerikaans is omschreven als “bone shattering, but-numbing and tire shredding”. Door de park-rangers werd ons ten stelligste afgeraden om met onze huur-auto (een toch stevige SUV) deze weg te rijden, daarom hebben we ter plaatse een Jeep gehuurd met echte terrein banden.

Wat de Racetrack Playa bijzonder maakt is dat er zich op deze vlakte mysterieus bewegende rotsen bevinden, die de wetenschap al meer dan een halve eeuw voor raadselen stelt.

Dat de stenen bewegen is duidelijk te zien aan de sporen die in het oppervlak getrokken zijn. Het bewegen van de stenen zelf is nog nooit door iemand waargenomen.

De stenen zijn van vuistgrootte tot honderden kilo’s zwaar en hebben sporen getrokken tot vele tientallen, zelfs honderden meters lang. In de sporen komen bochten en zigzags voor en ze kruisen andere sporen, maar soms blijven sporen ook over grote afstand evenwijdig lopen, met bochten en al. De stenen zijn van dolomiet en zijn afkomstig van rotsen aan de zuidwest kant van de playa.

Vandalisme

Het oppervlak van de playa is zeer kwetsbaar als ze nat is. Het is dan ook verboden om de playa  te betreden als het geregend heeft. Toch vinden vandalen het blijkbaar toch nodig om dit te doen.

Deze voetafdrukken blijven jaren zichtbaar! Ook worden er stenen verwijderd of “voor de grap” verplaatst.

Onderzoek

De bewegende stenen zijn voor het eerst honderd jaar geleden gemeld, maar zijn pas na 1950 onderzocht, onder andere door de NASA. Ook is op het internet een Proefschrift te vinden van Paula Messina die hier onderzoek naar gedaan heeft.

Tot kort geleden had nog nooit iemand gezien dat de stenen bewegen. Dat de stenen bewegen is bewezen door hun coördinaten vast te leggen en ze te volgen over meerdere jaren. Wat ze in beweging zet was nog steeds onduidelijk.

Het terrein is uiterst vlak dus zwaartekracht kan geen rol spelen, bovendien bewegen de stenen soms zelfs bergop!

In alle serieuze theorieën wordt er van uit gegaan dat de volgende omstandigheden een rol spelen:

•  De hevige winden die voor kunnen komen (tot 150km/u)
•  Het gladde oppervlak van de playa  als die nat is
•  IJs afzetting: de vlakte ligt hoog daarom treedt er regelmatig vorst op

Er zijn diverse serieuze theorieën hoe de stenen bewogen kunnen worden door de wind:

1. Na een bui komt er een ijslaagje op het tijdelijk gevulde meer; de stenen vriezen vast en worden enigszins opgetild door het ijs. De weerstand ten opzichte van de bodem is verlaagd en bovendien heeft de wind een groter aangrijpingsvlak (de ijsvlakte).
   Deze theorie zou verklaren waarom stenen soms dezelfde beweging maken en parallelle sporen trekken. Het kan echter niet het gehele verhaal zijn: bij een onderzoek heeft men testpaaltjes naast stenen gezet. Na verloop van tijd waren sommige stenen verplaatst, maar waren de paaltjes blijven staan.
2. Na een bui bevriest de natte ondergrond tot enkele centimeters diepte. Als het warmer wordt ontdooid het bovenste laagje, dit bovenste laagje slib gecombineerd met de algen die er in voorkomen vormt een erg glibberige laag op de bevroren ondergrond. De stenen glijden gemakkelijk over de ijslaag en vormen sporen in het ontdooide laagje.
3. In koude nachten zullen de stenen gemakkelijker hun warmte kwijtraken dan de modderlaag. Hierdoor kan zich ijs afzetten als een soort kraag om de onderkanten van de stenen die hierdoor gemakkelijker gaan glijden

Minder serieuze theorieën

Zoals over alles wat we niet direct verklaarbaar is, zijn over de Racetrack Playa ook allerlei onzinnige theorieën geopperd

• Het zou het werkt zijn van buitenaardse wezens
• Mystieke krachten zouden in het spel zijn: magie, aardlijnen, magnetische krachten
• Het zou het werk zijn van grapjassen

Recente resultaten

Met gps trackers in de stenen is onomstotelijk vastgesteld dat ze bewegen.
Vastgesteld werd dat de beweging maar eens per 2-3 jaar plaatsvind gedurende korte tijd, gedurende minder dan 10s. Alleen daarom al is de kans dat je een steen ziet bewegen erg klein.

In 2014 is met time-lapse fotografie voor het eerst de beweging van de stenen waargenomen.

Deze beweging blijkt veroorzaakt te zijn door kruiend ijs:

Nadat de playa na een forse regenbui onder water was gelopen, heeft zich ’s nachts een ijslaag gevormd. In de ochtend begon het ijs te smelten en zich op te delen in ijsschotsen.

Door de wind begonnen de schotsen te kruien, waarbij de vastgevroren stenen mee bewogen.

Hiermee is in één geval aangetoond hoe de stenen in beweging kwamen.

Of dit het hele antwoord is, en of er in andere gevallen ook andere mechanismen een rol spelen is nog steeds onduidelijk.