GEA Kring Drenthe
Secretariaat:
J.F. Otten
Iepenlaan 13
9401 LS Assen
tel: 0592-353229
e-mail: secretaris@gea-drenthe.nl
internet: https://gea-drenthe.nl
facebook: https://www.facebook.com/GEA.Drenthe
foto’s: https://www.flickr.com/photos/gea-drenthe/
Rekeningnr. NL08INGB0003452494
Gea Drenthe
Nieuwsbrief december 2017
Kringavond 15 december 2017
Zwerfstenen van Denemarken door Peter Hofstee
Vrijdag 15 december is er weer een kringavond van Gea Drenthe in de aula van het AOC-Terra locatie MBO Emmen aan de Noordbargerstraat 75 in Emmen. Deze avond zal er een lezing zijn van Peter Hofstee over Zwerfstenen van Denemarken.
De kringavond begint om 20:00
Zie voor de locatie: https://gea-drenthe.nl/wie-zijn-we/locatie
Stenen op het strand bij Næsbydalen
Peter Hofstee
Peter Hofstee woont in Kootstertille in de Friese Wouden waar net als in Drenthe en bijvoorbeeld de Noord-Oost polder noordelijke zwerfstenen zijn te vinden; stenen die tijdens de ijstijden met het landijs uit Scandinavië zijn aangevoerd.
Peter Hofstee kwam als jonge onderwijzer met zwerfstenen in aanraking via zijn schoonvader Reijer Baken die een boerderij had vlak naast Schokland. Reijer kwam op zijn land allemaal zwerfstenen tegen die hem erg interesseerden. Reijer kwam via het museum op Schokland in contact met Hellinga, het begin van een levenslange zwerfstenen passie, een passie die hij over heeft gedragen naar Peter Hofstee.
Peter Hofstee is de maker en beheerder van de website https://zwerfsteenweb.nl/ daarnaast is hij de beheerder van de zwerfsteencollectie van het IJstijdenmuseum in Buitenpost http://www.ijstijdenmuseum.nl/
Stenen zoeken bij Næsbydalen
Zwerfstenen van Denemarken
Zwerfstenen zoeken, en mooie exemplaren vinden wordt steeds moeilijker in Nederland. De akkers worden steeds armer aan keien, de vondsten bij graafwerkzaamheden worden minder en de toegang tot groeves worden ook voor zwerfsteenzoekers moeilijker.
Daarom wijken veel zwerfsteenverzamelaars uit naar Noord Duitsland en Denemarken. Daar zijn in de kliffen aan de kusten nog veel zwerfstenen te vinden die meestal ook nog een stuk frisser en mooier zijn dan de stenen die in Nederland gevonden kunnen worden. Zeker als de stenen ook nog nat gespoeld zijn in de zee zijn ze erg mooi.
In Denemarken zijn ook veel bijzondere zwerfstenen te vinden die in Nederland zeldzaam zijn.
Wie de kaart van Denemarken wel eens bekeken heeft zal zien dat de kust van Denemarken erg lang is, zeker als je ook nog de binnenlandse zee van Limfjord meeneemt, een uitgestrekt gebied met tal van kliffen en vindplaatsen die allemaal een eigen stenen gezelschappen geven.
Zo zijn onder de kliffen rond de Limfjord veel zwerfstenen uit Noorwegen te vinden zoals Rombenporfieren en Larvikiet. Op het eiland Als zijn weer zwerfstenen uit Zuid Zweden te vinden.
Peter Hofstee zal ons laten zien wat er zo al te vinden is op de stranden van Denemarken.
gea-kids
Opgave voor Gea kids middag op 18 februari
Beste GEA-kids,
Op zondagmiddag 18 februari komt Ernest Mols vertellen over de mammoetjagers.
Ook gaat hij samen met jullie een speer maken of andere dingen die de mammoetjagers gebruikten.
Het begint weer om 13:30 uur in het Hunebedcentrum.
Geef je op zodat wij weten hoeveel materiaal er nodig voor de speren, maar ook drinken en snoep.
Opgeven kan tot 31 januari.
Tot 18 februari.
Opgave: h-tap@home.nl
Jannette en Koos
Fossiel: Pecopteris Plumosa, Carboon, Piesberg
Gea-kids excursie naar de Piesberg op 18 maart
Beste GEA-kids,
Op zondag 18 maart gaan we naar de Piesberg bij Osnabruck.
Hier gaan we fossielen en mineralen zoeken.
We beginnen om 10.00 uur bij de groeve en we zoeken tot we niet meer willen.
Op elk kind moet een begeleider mee voor de veiligheid.
Wanneer je mee wilt moet je je opgeven voor 28 februari.
Nadere gegevens volgen nog.
Tot 18 maart.
Opgave: h-tap@home.nl
Jannette en Koos
Excursie naar Hohenlimburg
Aanmelden excursie Hohen-Limburg op 15 april
Beste GEA leden,
Op 15 april willen we weer naar de groeve Hohen-Limburg.
Wie mee wil moet zich voor 31 maart opgeven.
Denk erom er kunnen maar 30 personen mee.
Wie het eerst komt die het eerst maalt.
Nadere gegevens volgen
Tot 15 april.
Opgave bij de excursiecommissie: excursie@gea-drenthe.nl
Excursiecommissie
Agenda rest van het jaar
| Datum | Activiteit |
|---|---|
| 15 december 2017 | Kringavond met lezing door Peter Hofstee over Zwerfstenen van Denemarken
Locatie: Terra MBO Emmen, Noordbargerstraat 75, 7812 AA Emmen |
| 19 januari 2018 | Jaarvergadering met geologische kwis en verloting
Locatie: Terra MBO Emmen, Noordbargerstraat 75, 7812 AA Emmen |
| 16 februari 2018 | Kringavond met lezing door Hans Sanders – Agaten, de kunstwerken van de natuur
Locatie: Kenniscentrum van het Hunebedcentrum, Bronnegerstraat 12, Borger |
| 18 februari 2018 | Gea kids middag – onderwerp Mammoetjagers
Locatie: Kenniscentrum van het Hunebedcentrum, Bronnegerstraat 12, Borger |
| 16 maart 2018 | Kringavond met lezing door Wim Bruines – Fluorescerende mineralen
Locatie: Kenniscentrum van het Hunebedcentrum, Bronnegerstraat 12, Borger |
| 18 maart 2018 | Excursie voor de Gea kids naar de carboongroeve de Piesberg bij Osnabrück. Alleen voor kinderen! Elk kind moet wel door een volwassene begeleid worden |
| 13 april 2018 | Kringavond, onderwerp lezing nog onbekend
Locatie: Kenniscentrum van het Hunebedcentrum, Bronnegerstraat 12, Borger |
| 15 april 2018 | Excursie naar Hohen-Limburg |
| 10 mei 2018 | Hemelvaart excursie naar Sachsen-Anhalt |
| 18 mei 2018 | Kringavond met lezing door Kees Mak – Mineralen van het Kinzigtal in Baden-Wurtemberg
Locatie: Kenniscentrum van het Hunebedcentrum, Bronnegerstraat 12, Borger |
Zie voor de meest up-to-date agenda: https://gea-drenthe.nl/agenda
Harry Huisman
Cursus: Wat zwerfkeien ons vertellen
Door Harry Huisman
Wie zich interesseert voor zwerfstenen denkt al snel aan gletsjers en ijstijden. Zo’n 150.000 jaar geleden maakte ons land op ongeëvenaarde manier hiermee kennis. Met het ijs arriveerden miljarden grote en kleine zwerfstenen. Stuk voor stuk zijn het brokstukken van rotsen die ooit deel uit maakten van diepe oceaanbodems of hooggebergten en alles wat hiermee samen hangt. Toen het ijs verdween bleven zwerfstenen als stille getuigen van die barre tijd in ons landschap achter.
Pakken we zo’n steen op dan staan we aan het begin van een boeiend verhaal. Zwerfstenen zijn verhalenvertellers over gebeurtenissen die de aarde vormden en veranderden, van vaak miljoenen of zelfs miljarden jaren terug. Ze vertellen over onderzeese vulkaanketens, het openscheuren van de aardkorst, verschrikkelijke vulkaanuitbarstingen, dramatische gebeurtenissen diep onder onze voeten en verdwenen hooggebergten.
Op zes achtereenvolgende avonden leert u de taal lezen die zwerfstenen ons vertellen over gebeurtenissen in en op de aarde die lang geleden plaatsvonden, maar die vandaag de dag nog hoogst actueel zijn.
Tijdens de wekelijkse cursusavonden komen onderstaande onderwerpen aan de orde:
- Zwerfstenen vertellen boeiende verhalen. Scandinavische ‘Himalaya’s’
- Aardkorstvorming en zwerfstenen. Over bewegende platen, nieuwe aardkorst en basalt.
- Wat als vulkanen uitbarsten? Zwerfstenen bieden een stevige inkijk.
- Breken, kneden en mangelen. Wat gebeurt er in de diepte? Zwerfstenen praten ons bij.
- Smelten, stollen en zwerfsteenrapakivi’s. ‘Huismussen’ onder de zwerfstenen en hun bijzondere ontstaan.
- Wat als gebergten verdwijnen? Wat er van overblijft vinden we terug in zwerfstenen.
Natuurlijk houden wij ons tijdens de cursus ook weer bezig met de praktijk van zwerfstenen. Waar moet je op letten, hoe herken je ze en waar moet je zoeken.
De cursus wordt gegeven in het Kenniscentrum van het Hunebedcentrum in Borger. De cursusavonden vinden steeds plaats op woensdagavond. Aanvang 20.00 uur, einde omstreeks 22.00 uur. De zaal is officieel open van af 19.30 uur.
De eerste cursusavond vindt plaats op woensdagavond 10 januari 2018.
Tijdens de pauze maar ook vooraf is er gelegenheid om uw zelf gevonden stenen te laten zien en te laten determineren.
Parkeren is mogelijk op de grote parkeerplaats aan de Hunebedstraat en, indien plaats, op de kleine parkeerplaats aan de Bronnegerstraat.
Opgave van deelname bij Harrie Wolters (hwolters@hunebedcentrum.nl).
Kosten deelname aan deze zes cursusavonden Euro 65,= U wordt verzocht het cursusbedrag op de eerste avond contant te voldoen.
Oorspronkelijk bericht op de website van het hunebedcentrum: Cursus zwerfstenen
Oerdolmen van het eiland Als
Lezingenserie over hunebedden in Europa
We hebben in Nederland totaal 54 hunebedden en die koesteren we. Toch is het maar een fractie van de duizenden hunebedden die Europa telt. De lezingenreeks ‘Hunebedden in Europa’ begint op zondag 12 november 2017 met de Nederlandse hunebedden, maar dat is slechts een inleiding voor de presentaties die zullen volgen. Hendrik Gommer reist met zijn camper langs de hunebedden van Europa voor zijn serie Mythische Stenen. Iedere regio heeft zijn eigen vormen, maar het basisprincipe is gelijk. Twee draagstenen met een dekstenen maken een kamer. Soms wordt er een gang aan toegevoegd. Soms maken kransstenen het geheel af, soms ook niet.
In deze reeks vertelt Gommer over wat hij gezien heeft en wat hij heeft geleerd. Hij probeert ook verbanden te leggen. Waarom liggen er zoveel potscherven in de kamers van sommige Nederlandse hunebedden? Werden er werkelijk honderden mensen in een hunebed begraven? Waarom deden mensen zoveel moeite om zo’n monument te bouwen? En wat moeten we met de verhalen over reuzen, de kabouters en de buitenaardse wezens? Gommer komt met verklaringen, maar gaat ook graag de discussie aan. En natuurlijk heeft hij ook anekdotes over de reizen die hij gemaakt heeft. Voor een voorproefje kunt u kijken naar een uitzending van Spijkers met Koppen (april 2017).
http://www.nporadio2.nl/spijkersmetkoppen/gemist/video/4726/hunebedden
Het programma:
Zondag 12 november – Hunebedden in Nederland
Zondag 14 januari- Hunebedden in Nedersaksen
Zondag 11 februari – Hunebedden in Schleswig-Holstein
Zondag 18 maart – Hunebedden in Jutland
Zondag 15 april– Hunebedden in Funen/Seeland
Plaats: Hunebedcentrum Borger
Tijd: 13.00 – 15.00 uur
Entreeprijs: 5 euro (inclusief een kop koffie/thee)
U kunt zich per lezing of voor de hele serie aanmelden door een mail te sturen naar hwolters@hunebedcentrum.nl
Voor de deelnemers is het voor en na de lezing mogelijk om het boek Mythische Stenen deel 1: Nederland (boekhandelprijs 24,50 euro) en/of deel 2: Nedersaksen (boekhandelprijs 26,50 euro) aan te schaffen voor 20 euro. Zo verdient u de entreeprijs terug. Dit aanbod geldt alleen op 12 november, op locatie en zolang de voorraad strekt!
Meer informatie over de boekenserie Mythische Stenen is te vinden in een eerder verschenen artikel in het Hunebednieuwscafe: http://www.hunebednieuwscafe.nl/2017/02/mythische-stenen-in-europa/
Komt u ook!
Eridanosdelta
Expositie Eridanos in het hunebedcentrum
In het Hunebedcentrum te Borger wordt vanaf nu het verhaal van de Eridanos verteld. Dit is de grootste rivier die ooit in Europa heeft gestroomd. Nog nooit eerder is in een museum het verhaal over deze grootste rivier verteld, er zijn dan ook maar weinig mensen die van de Eridanos hebben gehoord. Dat is merkwaardig want we hebben erg veel aan deze rivier te danken. We lopen er letterlijk iedere dag overheen. In groeves wordt het zand gewonnen en we halen ons drinkwater uit de afzettingen van de Eridanos.
De Eridanos heeft miljoenen jaren vanuit Scandinavië richting de Noordzee gestroomd. Tijdens zijn reis heeft hij veel zand met grind afgezet. Honderden meters van dat materiaal ligt nu onder onze voeten. Het zand dat wordt gewonnen in zandgroeves is allemaal Eridanos zand. Het zand is tevens een reservoir voor ons drinkwater. Regenwater dat duizenden jaren geleden is gevallen is al die jaren keurig bewaard in het zand. Nu winnen we het en drinken we het als mooi schoon kraanwater.
Harry Huisman, geologisch conservator van het Hunebedcentrum, doet al jaren onderzoek naar de Eridanos rivier. Hij heeft de expositie samengesteld. Hij neemt de bezoeker mee in een bijzondere wereld van zand, water, barnsteen, fossiel hout, fossiele sponzen, koralen, half-edelstenen en meer.
De expositie is te zien t/m eind januari 2018
Zie voor meer informatie de website van het hunebedcentrum Nieuws Hunebedcentrum
Leven in het Cambrium, 541-485 miljoen jaar geleden
Lezingenserie Hunebedcentrum – Evolutie van de Flora en Fauna
Evolutie van de Flora en Fauna – Cruciale Ontwikkelingen
De Nederlandse Geologische Vereniging ( NGV) heeft in samenwerking met het Hunebedcentrum in Borger de afgelopen jaren een aantal succesvolle lezingenseries over geologische onderwerpen georganiseerd. Dat gaan we ook dit jaar weer doen.
Voor het seizoen 2017/2018 hebben we als onderwerp gekozen “EVOLUTIE VAN DE FLORA EN FAUNA – CRUCIALE ONTWIKKELINGEN“. We nemen u mee op de reis van het leven, van het allereerste begin tot nu. U zult de meest vreemde wezens tegenkomen, onze voorouders ontmoeten en ontdekken hoe alles met elkaar samenhangt.
De serie bestaat uit 5 lezingen die worden verzorgd door specialisten die hun sporen hebben verdiend.
De lezingen worden gehouden op zondagen in het Hunebedcentrum in Borger en beginnen om 14.00 uur. U kunt zich opgeven via e-mail: mzandbergen@hunebedcentrum.nl
De entree voor de lezingen is 5 euro per lezing, dat is inclusief een kop koffie of thee.
Programma
Het hele programma bestaat uit vijf lezingen,met de volgende onderwerpen:
4. Zondag 21 januari 2018: Het tijdperk van de Dinosauriërs
Spreker: Dr Anne Schulp, Naturalis
5. Zondag 4 februari 2018: Zoogdieren; ontstaan, evolutie, bloei.
Spreker: Prof Jelle Reumer, Univ Utrecht
De lezingen worden gehouden op zondagmiddagen in het Hunebed centrum in Borger. De aanvang van de lezingen is om 14.00 uur en het einde is rond 16.00 uur. Halverwege de lezing is een koffiepauze van 20 minuten gepland.
Meer informatie op http://www.hunebedcentrum.eu/activiteiten-3/lezingenserie-evolutie/