Stichting Geologische Aktiviteiten
Kring Drenthe
Secretariaat:
J.F. Otten
Iepenlaan 13
9401 LS Assen
tel: 0592-353229
e-mail: secretaris@gea-drenthe.nl
internet: http://gea-drenthe.nl
Rekeningnr. NL08INGB0003452494 Stichting GEA Kring Drenthe

Nieuwsbrief november 2015

Kringavond 20 november

Fluorescentie in mineralen en gesteenten

Een lezing door Ron Teunissen

Wikipedia geeft de volgende definitie:

Fluorescentie is een bijzonder geval van luminescentie. Het is een natuurkundig verschijnsel waarbij een elektron een hoog-energetisch foton absorbeert en daardoor in een aangeslagen toestand belandt en vervolgens terugvalt naar de grondtoestand onder uitzending van een foton van lagere energie (langere golflengte).

Het begrip fluorescentie is afkomstig van fluoriet: een mineraal dat bestaat uit het zout calciumfluoride (CaF₂), een bekende fluorescerende stof.

Ron Teunissen is zeer geinteresseerd in fluorescentie en heeft ook een website http://www.fluorescent.nl/

$C:\Users\Jacob\Downloads\f5a-8a1-20-18-Willemite-N.jpg$

Willemiet onder gewoon licht

Foto van www.fluorescent.nl

$C:\Users\Jacob\Downloads\f5b-8a1-20-18-Willemite-M.jpg$

Willemiet onder kort en middengolf UV

Foto van www.fluorescent.nl

Hij zal ons vertellen wat fluorescentie is en hoe het ontstaat.

Ron ziet graag dat jullie stenen meenemen waarvan je denkt of weet dat ze fluorescent zijn.

Programma voor 2015/2016

20 november	Kringavond: Ron Teunissen – Fluorescentie in mineralen en gesteenten
11 december	Kringavond: Tom van Loon – Uraniumerts uit Gabon / Zware mineralen
15 januari	Jaarvergadering met kwis en een geologische verloting
19 februari	Kringavond: Marinus den Hartogh – Zout
18 maart	Kringavond: Harrie Huisman – Keileemfossielen uit Emmen
15 april	Kringavond: Jelle Reumer – Opgeraapt, Opgevist, Uitgehakt. Fossielen vertellen de geschiedenis van Nederland (onder voorbehoud)
5 mei – 8 mei	Hemelvaart excursie naar Polen
20 mei	Kringavond: Ledenavond

Cursus Verhalen achter zwerfstenen

Cursus zwerfsteenherkenning door Harry Huisman

Duur: 8 wekelijkse avonden

Locatie: Hunebedcentrum te Borger, Bronnegerstraat 12, Borger

Aanvang: 14 januari 2016, telkens op donderdagavond vanaf 19.30. Aanvang cursus 20.00 uur
U kunt zich opgeven bij Harrie Wolters van het Hunebedcentrum (hwolters@hunebedcentrum.nl) of bij mij (h.huisman3@hetnet.nl) of telefonisch: 06-20860705 of 050-5017716.

De cursus biedt plaats aan maximaal 50 deelnemers.

Deelname aan de cursus kost euro 60,=.

U wordt vriendelijk verzocht om het cursusbedrag op de eerste avond aan de balie te voldoen.

Fossielen in Emmen

Op het e-magazine (www.hunebednieuwscafe.nl) van het Hunebedcentrum staat een mooi verhaal van Harry Huisman (over fossielen in de omgeving Emmen).

Zie http://www.hunebednieuwscafe.nl/2015/10/tropische-bodemschatten-in-emmen/

Excursies

Dit najaar zijn er twee excursies geweest, op 17 oktober naar Beckum Kollenbach en op 8 november naar de Piesberg bij Osnabruck.

Hieronder een impressie.

Tom Koops heeft ook een beicht over de excursie naar Beckum Kollenbach op fossiel.net geplaatst zie: http://www.fossiel.net/forums/viewtopic.php?TopicID=30046#228328

$X:\Pictures\Nieuwe map\IMG_1370.jpg$

Beckum-Kollenbach, foto Tom Koops

$X:\Pictures\Nieuwe map\IMG_1382.jpg$

Beckum-Kollenbach, foto Tom Koops

Piesberg bij Osnabruck, foto Jacob Otten

Lezingenserie “Van Oerknal tot Nu” in het Hunebedcentrum

Komende winter is er weer een interessante lezingenserie in het hunebedcentrum in Borger, met dit keer als thema de ontwikkeling van het leven op aarde

De eerstvolgende lezing is:

Ontwikkeling van het leven; de evolutie van flora en fauna van het pre-Cambrium tot Recent .
Datum: 13 december 2015.
Spreker: Dr. Willem Renema, Naturalis, Leiden

Locatie: Hunebedcentrum te Borger, Bronnegerstraat 12

De zaal is open vanaf 13.30 uur, start lezing 14.00 uur

Kosten: 5 euro inclusief kop koffie/thee

U kunt zich opgeven via email: hwolters@hunebedcentrum.nl

Voor meer informatie zie http://www.hunebedcentrum.eu/activiteiten/lezingen/

Sorselegraniet, Lange afstandskampioen Door Harry Huisman
Onwillekeurig gaan je gedachten hierbij uit naar een atleet die aan een duurloopwedstrijd heeft meegedaan en kampioen is geworden. De kampioen in dit verhaal gaat echter over een zwerfkei die flink wat kilometers in de benen heeft: 2500 kilometer om precies te zijn!
Nederland kent heel wat zwerfsteenverzamelaars. Er zijn erbij die s ‘zomers in Scandinavië op zoek gaan naar geschikte gesteenten om die te vergelijken met zwerfkeien die hier zijn gevonden. Een eventuele match geeft niet alleen een kick, maar levert tegelijk een nieuw gidsgesteente op. In de zwerfsteenkunde zijn gidsgesteenten zwerfkeien waarvan in Scandinavië het herkomstgebied ontdekt is.

Sorselegraniet komen uit Noord-Zweden. De rode stip geeft globaal het voorkomen aan. Vergelijkbare granieten komen nergens elders in Zweden voor, vandaar zijn status van gidsgesteente.
Ieder jaar leveren deze zoektochen nieuwe kandidaten op. Toch zijn er grenzen aan, zo scheen het. Zwerfstenen uit het verre Zweeds Lapland zouden hier niet gevonden kunnen worden, want te noordelijk. Dat blijkt een misvatting te zijn.
Een paar jaar geleden zijn uit rivierbeddingen in de buurt van de Noord-Zweedse plaats Sorsele granieten rolkeien meegenomen. De stenen zijn doorgezaagd en gepolijst, waardoor de kleur en tekening van het gesteente beter zichtbaar wordt. Vergelijking met verzamelingen van andere zwerfsteenliefhebbers leverde al snel een paar zwerfsteenvondsten op. De eerste kei was gevonden op het Deense eiland Als, maar ook in Friesland (Nijbeets) en Zuidoost-Drenthe (Erica) zijn een drietal zwerfstenen opgeraapt.
In deze Noordzweedse rivier de Indalsälven werden door zwerfsteenverzamelaars rolstenen van Sorselegraniet opgeraapt en meegenomen. Sorselegraniet bezit kenmerken waardoor het een goed gidsgesteente is.

Sorselegraniet, gepolijste rolsteen uit de Skelefteälven bij Sorsele, in Noord-Zweden
Dat uit zo noordelijk gelegen gebieden in Scandinavië zwerfstenen in Noord-Nederland gevonden worden, mag gerust heel bijzonder genoemd worden. Maar het kan nog gekker…
Granieten uit de omgeving van verre Sorsele blijken helemaal niet zo zeldzaam te zijn. Goed, je vindt ze niet iedere dag, maar in twee jaar tijd zijn bij het Hunebedcentrum in Borger, bij Ees, Exloo en Valthe maar liefst een twintigtal zwerfstenen van Sorselegraniet gevonden. De grootste zwerfkei ligt in de keientuin in Borger en is zo’n 60cm groot!

Groot zwerfblok van Sorselegraniet – Keientuin Borger (Dr.)
Naderhand is nog een groter exemplaar, zei het enigszins afwijkend, bekend geworden. Deze kwam bij baggerwerkzaamheden in het Van Starkenborgkanaal bij Zuidhorn te voorschijn. Deze steen is meer dan een meter groot en is door zwerfsteenkunstenaar Derk den Boer tot kunstvoorwerp bewerkt. Deze kei staat momenteel voor de ingang van het kenniscentrum in Borger.

Zwerfsteenbeeld van Sorselegraniet bewerkt door Derk den Boer – Groningen. Het zwerfblok is gevonden bij baggerwerkzaamheden in het Van Starkenborgkanaal bij Zuidhorn (Gr.)
Zo zien we dat er de ogenschijnlijk afgegraasde zwerfsteenwereld nog steeds bijzondere ontdekkingen kunnen worden gedaan. Sorselegraniet zal niet de laatste zijn.

Sorselegraniet – Langs de N34 bij Borger (Dr.) Het oppervlak van de zwerfsteen is licht verweerd, waardoor de porfirische veldspaten goed zichtbaar zijn.

Detail van vorige steen – N34 bij Borger (Dr.)
Sorselegraniet, grijs type – Zwerfsteen van Exloo (Dr.)
Sorselegraniet, roserood type – Zwerfsteen van Valthe (Dr.)
Sorselegraniet, donker type met sterk verweerd oppervlak – Zwerfsteen van Valthe
Sorselegraniet – Keientuin Borger. Dit oranjebruine type heeft een fraaie granofirische grondmassa