Secretariaat:
J.F. Otten
Iepenlaan 13
9401 LS Assen
0592-353229
secretaris@gea-drenthe.nl
https://gea-drenthe.nl
https://www.facebook.com/GEA.Drenthe
https://www.flickr.com/photos/gea-drenthe/
NL08INGB0003452494

Gea Drenthe nieuwsbrief

Oktober 2021

In deze nieuwsbrief:

1. Kringavond 15 oktober
2. Beeldverslag open dag
3. Lezingserie Water op Aarde in het Hunebedcentrum
4. Lezingserie Introductie in de Geologie in het Hunebedcentrum
5. Agenda

Kringavond 15 oktober

Lezing van Bart de Weerd over Namibië

Eind augustus 2001 ben ik samen met nog 10 andere leden van MKA uit Antwerpen 3 weken naar Namibië geweest. Die reis door dat land was een fantastische ervaring want het verschil met ons eigen land is groot. Wat een ruimte hebben ze daar met een heel andere natuur en landschap. Natuurlijk hebben we ook mineralen gezocht en gevonden maar de bezoeken aan het Etosha wildpark, aan een dorp van de Himba’s, de rotstekeningen en onderkomens van de bosjesmannen en een aantal andere geologische bezienswaardigheden waren heel bijzonder.

In de voordracht laat ik U een groot aantal foto’s zien die ik gemaakt heb van zowel de reis als van de meegenomen mineralen.

Bart de Weerd

Op jeugdige leeftijd was ik al geïnteresseerd in mooie glimmende stenen en fossielen. Pas veel later ben ik echt gericht mineralen gaan verzamelen met name door zelf te gaan zoeken en later ook mijn surplus aan specimens te ruilen met andere verzamelaars.

De laatste jaren heeft die ruilmanie een grote vlucht genomen door de opkomst van internet. Het is nu heel makkelijk om in contact te komen met verzamelaars wereldwijd en de verzameling systematiekmineralen groeit dan ook gestaag.

Naast die systematiek verzameling heb ik een aantal speciale verzamelingen waarvan die uit de Lengenbach groeve, Binntal, Zwitserland, mijn grootste passie is. Daar komen vele mooie en zeldzame mineralen voor en het is nog steeds mogelijk om die in MM-MIN formaat te vinden.

Locatie en tijd

• Locatie: Hunebedcentrum, Bronnegerstraat 12, Borger
• Datum: 15 oktober
• Tijd: zaal open vanaf 19:30, de kringavond begint om 20:00Locatie: Hunebedmuseum in Borger

Corona

In verband met de regelgeving rondom corona moeten wij bij gebruik van de filmzaal en kantine van het Hunebedcentrum controleren op een QR code, dat kan via de corona check app of via een uitgeprinte QR code.
De QR code is verplicht voor iedereen van 13 jaar en ouder.

Zorg er dus voor dat u dit kunt laten zien.

Naar boven

Verslag Open dag 3 oktober

Zondag 3 oktober was er een open dag in het Hunebedcentrum waar Gea Drenthe zich presenteerde met allerlei activiteiten. Het was erg regenachtig, maar toch zijn er veel bezoekers geweest.

Door het weer kon het zagen en polijsten van stenen wat buiten moet gebeuren, niet door kan gaan. Maar er waren genoeg andere activiteiten

Open dag 3 oktober 2021

26 photos

Naar boven

De eeuwige oceaan, bakermat van het leven

Het Hunebedcentrum in Borger heeft de afgelopen jaren een aantal succesvolle lezingenseries over geologische onderwerpen georganiseerd. Dit jaar is water op aarde het overkoepelende thema. De serie bestaat uit 5 lezingen, die worden verzorgd door specialisten die hun sporen hebben verdiend.

De eerste lezing in het programma is:
zondag 10 oktober 2021 spreker Dr. Tom Reijers
Water op Aarde: het ontstaan, voorkomen, vast en vloeibaar, oceanen, etc.

De aarde werd in de Hadeïsche (=Helse) periode van de aardgeschiedenis gevormd. Toen de temperatuur tot onder 100° C was gedaald, begon een miljoenen jaren durende regenval die de laag gelegen delen van de aardkorst vulde met water. Het water was deels ontstaan uit mineralen- en gesteenten reacties deels werd het als ijs door meteorieten uit de ruimte aangevoerd. Het vulde de lage delen van de nieuw gevormde aardkorst.

Oceanen ontstonden in het levenloze Azoïcum. In het Proterozoïcum (= dageraad van het leven) was de oceaan de baarmoeder van het eerste primitieve leven: cyanobacterie (blauwgroene) cellen. Die stootten zuurstof uit dat zich verbond met daartoe geschikte mineralen zoals ijzer. De aarde ‘verroestte’. Daarna bereikte uitgestoten zuurstof de bovenste lagen van de atmosfeer waar het, onder invloed van ultraviolette zonnestraling, reageerde als 3O2→ 2O3. Ozon ontstond en beschermde het leven tegen die ultraviolette straling. Pas daarna werd vrije zuurstof in de atmosfeer opgeslagen.

Het anoxigene leven moest zich ingrijpend aanpassen. Er ontstonden complexe cellen en meercellige planten en dieren binnen drie levensdomeinen. We zijn in het Fanerozoïcum beland, het tijdvak van leven met duidelijk zichtbare resten; het leven overal om ons heen en uiteindelijk ook Homo sapiens. Gemeten in biomassa, vergeleken met andere levensresten door de hele aardgeschiedenis, is Homo sapiens slechts een fragiels, late, vluchtige en totaal ondergeschikte bezoeker van planeet aarde. De oceanen en landmassa’s veranderden door de tijd. Het leven evolueerde met een verbazende continuïteit. Toch werd het voortgaan van het leven onderbroken door een aantal wereldwijde ijstijden en zes massa uitstervingsfasen in het Fanerozoïcum, waarvan Homo sapiens in belangrijke mate de laatste veroorzaakt.

Lokatie en kosten

Alle lezingen worden gehouden in het Hunebedcentrum in Borger. De entree voor de lezing op locatie is 5 euro, dat is inclusief een kop koffie of thee. Vrienden van het Hunebedcentrum kunnen deze lezing gratis volgen op vertoon van het vrienden-van-pasje. Voorlopig is aanmelden voor de lezingen verplicht i.v.m. corona. Dit kan via communicatie@hunebedcentrum.nl. Vermeld in jouw aanmelding alsjeblieft welke lezingen je zou willen bijwonen, met hoeveel personen je wil komen en of deze personen samen één huishouden zijn. De lezingen worden ook digitaal gestreamd. Je kunt je hier voor de digitale lezing aanmelden. De lezing is digitaal gratis te volgen

Corona maatregelen

Conform de richtlijnen van de museumvereniging werken we uitsluitend voor lezingen met Testen voor Toegang. Dit houdt in dat iedereen van 13 jaar en ouder een Coronatoegangsbewijs nodig heeft. Bij de balie wordt voordat je betaald, gecheckt of je Coronatoegangsbewijs in orde is. Hierbij vragen we om de volgende documenten:

• Coronatoegangsbewijs via de CoronaCheck-app of geprint op papier
• Legitimatiebewijs ter controle van de gegevens in het coronatoegangsbewijs
• Eventueel vrienden van het Hunebedcentrum pasje

Download de CoronaCheck-app en  upload 1 van de volgende 3 bewijzen in de CoronaCheck-app:

•    Een negatieve testuitslag van maximaal 24 uur oud. Je kunt een afspraak maken via de website van Testen voor Toegang.
•    Een vaccinatiebewijs
•    Een herstelbewijs van maximaal 6 maanden oud

Voor een geprint coronatoegangsbewijs klik je hier.

Volgende lezingen

• Antarctica; geologie en klimaat Zuidpoolgebied- vriezen en dooien
  zondag 14 november 2021; Spreker Dr. Peter Bijl, UU
• Arctica; de gevolgen van het verdwijnen van ijs
  zondag 12 december 2021; Spreker Dr. Maarten Loonen, RUG
• Rivieren; Waterhuishouding in Nederland
  zondag 16 januari 2022; Spreker Drs. Pol Hakstege
• Zeespiegelstijging; complexiteit, dynamiek en onzekerheden
  zondag 13 februari 2022; Spreker Prof. Roderik van de Wal , UU

Naar boven

Lezing serie Introductie in de geologie – Hunebedcentrum

De Hondsrug UNESCO Global Geopark organiseert vanaf maandag 1 november 2021, in samenwerking met het Hunebedcentrum en met dr. Tom A. J. Reijers een lezingserie Introductie in de geologie.

De leergang ‘Introductie in de geologie’: deel 1, Stenen kunnen spreken: Geschiedenis van de geologie, geologische wetten en soorten gesteenten

Bewoners van de provincie Drenthe en bezoekers van het Hondsrug Geopark worden, meer dan in veel andere Nederlandse provincies, geconfronteerd met veel verschillende geologische aspecten. Het licht glooiende landschap is gevormd door geologische processen zoals schuivend landijsmassa’s en door smeltwater dalen. Over dat landschap gestrooid zijn de fascinerende, miljoenen jaren oude, zwerfstenen waarvan velen, duizenden jaren geleden, door onze voorvaderen werden gestapeld. In 5 bijeenkomsten legt cursusdocent dr. Tom A. J. Reijers u de boeiende grondbeginselen uit van geologie. De cursus wordt gegeven in het Hunebedcentrum, Hunebedstraat 27, Borger.

Inloop vanaf 14.00 uur. Begin 14.30 uur, korte pauze, eindtijd 17.00.

De kosten voor de vijf middagen zijn € 65,– inclusief de ±110 pagina tellende cursus syllabus met volledige samenvatting en optionele huiswerkvragen. Per bijeenkomst krijgt u een kopje koffie of thee.

Cursisten graag vóór 13 oktober 2021 aanmelden om zeker te zijn van een syllabus dat in druk gegeven wordt.

De 5 cursusbijeenkomsten zijn:

1. Maandag 1 november 2021: Inleiding en historische ontwikkeling van de geologie’.

De interactie mens-aarde vanaf de prehistorie via de Griekse en Romeinse filosofen, de Middeleeuwse scholastici, de Renaissancistische natuurfilosofen en vooral vanaf de Verlichting wanneer de moderne geologie ontluikt.

2. Maandag 8 november 2021: De voornaamste geologische wetten, kringlopen en interne/externe krachten.

Vanaf ±1800 kreeg geologie de moderne wetenschappelijke basis en werden de wetten en regels ervan geformuleerd. Essentieel was de ‘ontdekking van de geologische tijd’ en dat interne en externe krachten processen aan het aardoppervlak beïnvloeden.

3. Maandag 15 november 2021: Stollings- en metamorfe gesteenten.

Herkenning en beschrijving van stollings- en metamorfe gesteenten en van de gesteentekringloop.

4. Maandag 22 november 2021: Sedimentaire gesteenten: klei, zand en kalk

5. Maandag 29 november 2021: Wat vertellen klei, zand en kalk ons verder?

Deze cursus heeft facultatieve huiswerkoefeningen die op de volgende bijeenkomst gezamenlijk worden behandeld. Zo leert u de geologische problemen kennen en oplossen.

Cursisten graag vóór 15 oktober 2021 aanmelden om zeker te zijn van een syllabus dat in druk gegeven wordt.

Aanmelden kan bij:

De Hondsrug UNESCO Global Geopark via info@dehondsrug.nl onder vermelding van: naam, adres, postcode, woonplaats en telefoonnummer. Bij meerdere aanmeldingen de namen van iedere deelnemer en gegevens vermelden aub. Na opgave ontvangt u een bevestiging en een nota.

Bij voldoende interesse kan de Leergang: ‘Introductie in de Geologie’ in 2022 worden vervolgd met de delen 2 en 3 respectievelijk:

Stenen kunnen spreken 2: Stratigrafie en structuren, Nadruk op geologische tijd, de klassieke gesteentevolgorde (stratigrafie), zeespiegelschommelingen en milieus, gesteenten die buigen en breken en grote aardkorststructuren vormen; de gebergten en de bekkens. Alles wordt weer getoetst met facultatieve huiswerkoefeningen van geologische structuren en kaarten en staat samengevat in een inbegrepen syllabus van 126 pagina’s.

Stenen kunnen spreken 3: Geschiedenis van de Aarde met nadruk op West-Europa en Nederland. Behandeld worden:

– de positie van de aarde in het zonnestelsel en het universum,

– de aardse tektosfeer met o.a. plaattektoniek,

– vulkanisme en aardkorstplaten met details

– samenvattingen van de paleo-geografie van het Precambrium,

– geo-dynamiek van de overgang Precambrium-Fanerozoïcum,

– paleo-geografie van de periode van de Caledonische orogenese (gebergtevorming)

– paleo-geografie van de Hercynische orogenese en

– peleo-geografie van de Alpiene orogenese.

– opsplitsing Pangea, vorming Atlantische oceaan, vorming van Noordzee en Nederland

Korte biografie van dr. Tom J. A. Reijers

Tom studeerde geologie in Leiden en promoveerde daar (1972) op een proefschrift over een koraalrif in het Devoon van Noord- Spanje. Hij werkte voor Shell als exploratie-en researchgeoloog, verzorgde geologische training voor Shell internationale staf in Nederland Venezuela en Nigeria. Na pensionering (1999) begon hij een tweede carrière als wetenschappelijk begeleider van reizen en expedities wereldwijd. Daarnaast gaf hij een tiental verschillende HOVO-cursussen, o.a. in Groningen, Emmen, Rolde Leeuwarden, Assen en Leiden. Daarnaast ook cursussen en excursies voor de Nederlands Geologische Vereniging.

Hij reisde als avonturier over de wereld o.a. in poolgebieden, woestijngebieden, tropische regenwouden, vulkanen en koraalriffen, maakte wereldreizen op vrachtboten en ijsbrekers o.a. twee keer naar Antarctica. Ook begeleidde hij een twintigtal rivier cruises over alle grote rivieren in West Europa. Hij was enkele jaren gastmedewerker voor museum Naturalis in Leiden. De laatste zes jaar geeft hij steeds meer gastlessen op middelbare scholen door heel Nederland uit een portefeuille van ruim 50 onderwerpen. Direct contact:tjareijers@hetnet.nl

Naar boven