Secretariaat:
J.F. Otten
Iepenlaan 13
9401 LS Assen
tel: 0592-353229
e-mail: secretaris@gea-drenthe.nl
internet: https://gea-drenthe.nl
facebook: https://www.facebook.com/GEA.Drenthe
foto’s: https://www.flickr.com/photos/gea-drenthe/
Rekeningnr. NL08INGB0003452494

Gea Drenthe nieuwsbrief

Januari 2020

In deze nieuwsbrief:

1. Jaarvergadering 17 januari
2. Bijdrage 2020
3. Geologisch weekeind 18/19 januari in Leeuwarden
4. Geologische cursus, start 8 januari
5. Lezingenserie in het hunebedcentrum, Lezing Alpine ketens 19 januari
6. Mineralogica beurs 9 februari
7. Paleotime beurs 14 maart
8. Agenda

Gea Drenthe wenst u een voorspoedig 2020 toe

Jaarvergadering 17 januari 2020

Vrijdag 17 januari is de eerste kringavond van Gea Drenthe in 2020.

Zoals altijd in januari hebben we dan een jaarvergadering. Naast dit serieuze gedeelte is er echter ook weer ruimte voor de roemruchte geologiekwis van Koos Tap, en voor een verloting van geologisch materiaal.

Voor deze verloting vragen we weer om jullie inbreng: fossielen, mineralen, gesteenten en ander geologisch gerelateerd materiaal is welkom.
We hebben in de loop van het afgelopen jaar al een aardige hoeveelheid materiaal ontvangen voor de verloting, maar we kunnen altijd nog meer gebruiken.

Programma

1. Opening door de voorzitter
2. Verslag van de penningmeester
3. Verslag van de kascommissie: Eric van IJsseldijk en Josée Mols
4. Verslag van de secretaris
5. Geologische kwis door Koos Tap
6. Pauze met verkoop van loten
7. Uitslag van de kwis
8. Verloting

Locatie en datum

• Datum 17 januari 2020
• Tijd: 20:00
• Locatie: Hunebedcentrum Borger, Bronnegerstraat 12, Borger

Zie https://gea-drenthe.nl/wie-zijn-we/locatie voor de exacte locatie

Naar boven

Bijdrage Gea 2020 – Nu graag overmaken

Van de penningmeester

Het jaar 2020 is inmiddels begonnen. Dat houdt voor de penningmeester in dat de bijdragen voor de Kring en de Landelijke GEA voor het komende jaar weer geïnd moeten worden.

Met het oog op de (goede) stand van de financiën van onze kring heeft het bestuur besloten dat de kringbijdrage voor 2020 niet verhoogd wordt. Deze blijft ook voor 2020 € 18,- per lid/gezin.

Het bestuur van de landelijke stichting GEA heeft de donatie ook niet verhoogd. Voor 2020 bedraagt deze donatie nu € 35,-.

De totale donatie wordt daarmee €53, wilt u dit als u dit nog niet gedaan hebt zo spoedig mogelijk overmaken?

• Donatie €53
• Onder vermelding van “Donatie Gea 2020”
• Graag met de naam voor wie u betaald
• Op rekeningnummer NL08INGB0003452494

Leen van Duijn

Naar boven

Geologisch weekeind Leeuwarden 18/19 januari

Gea Drenthe zal aanwezig zijn op het geologisch weekeind in het natuurmuseum in Leeuwarden op 18 en 19 januari.

Zie voor een verslag uit een vorig jaar: https://gea-drenthe.nl/geologisch-weekeind-natuurmuseum-fryslan-21-en-22-januari.html

Geologieweekend over zwerfstenen uit de IJstijden

De GEA Kring Friesland organiseert in samenwerking met het Natuurmuseum op 18 en 19 januari een kei-leuk weekend met als centraal thema: zwerfstenen uit de ijstijden.

Op de zandgrond van Friesland kom je ze regelmatig tegen: dikke keien. In Drenthe maakten ze er zelfs hunebedden van. Je kunt ze ook verzamelen en uitzoeken uit welk deel van Scandinavië ze zijn gekomen. IJskoud & Steengoed gaat over de tocht van deze zwerfstenen. Uit welk gebied in Noorwegen, Zweden of Finland kwamen ze en hoe weet je dat?

Soms kwamen er fossielen mee die je nu nog in Fryslân kunt vinden: op de akkers, langs de kant van de weg of bij afgravingen. Tijdens het GEA-weekend kun je hier mooie voorbeelden van zien.

In het weekend zijn er veel activiteiten voor kinderen (gratis of tegen een kleine vergoeding): zoals het doorzagen van meegebrachte zwerfstenen (maximale hoogte 7 cm), goudpannen, mineralen of fossielen uit gips hakken en zwerfstenen verven.

Traditiegetrouw is er een markt waarbij de GEA-leden hun mooiste vondsten laten zien. Bezoekers kunnen bovendien zelf een verzameling beginnen (of hun eigen collectie uitbreiden): er zijn mineralen, fossielen en zwerfstenen te koop. De entree is dit weekend € 5,- p.p. (exclusief OnderWaterSafari).

Voor meer informatie zie: https://natuurmuseumfryslan.nl/programma/gea-weekend-ijskoud-steengoed/

De steen met heimwee
Kunstenaar Bart Eysink Smeets is aanwezig bij de opening van het GEA-weekend. Daar vertelt hij over zijn bijzondere project om een zwerfsteen met heimwee terug te brengen naar Finland. De steen kwam 200.000 jaar geleden in de IJstijd vanuit Scandinavië naar het Drentse Borger, samen met vele soortgenoten. Daar belandde hij naast een drukke weg. De zwerfsteen verlangde ernaar om terug te gaan naar huis, naar het moedergesteente waarvan hij wreed was losgerukt. In oktober 2019 was het zover en ging Eysink met zijn 2000 kilo zware reisgenoot op roadtrip naar het 1400 kilometer verderop gelegen Åland.

Locatie:
Natuurmuseum Fryslân
Schoenmakersperk 2
8911 EM Leeuwarden

Openingstijden:
10:00 – 17:00

Naar boven

Een geologische cursus in het Hunebedcentrum, 8 januari

Boeiende verhalen over aarde, aardkorst, vulkanen en stenen.

In het Hunebedcentrum in Borger gaat op woensdagavond 8 januari de wintercursus voor liefhebbers en geïnteresseerden van stenen en geologie van start. Op negen achtereenvolgende avonden komen onderwerpen aan de orde die met onze aarde, klimaat en stenen te maken hebben.

Voor de pauze

In de Scandinavische landen komen we eigenlijk alles tegen dat elders ook het aangezicht van de aarde bepaalt. Alleen, alles daar is erg oud, miljarden jaren soms. We gaan het hebben over imposante hooggebergten en wat er van over bleef, zeebekkens, vulkanische gebeurtenissen met hun bijzondere gesteenten en het klimaat en ijstijden. Bijzonder is de wonderlijke levensgeschiedenis van zandkorrels. 

Nieuw is het verhaal over de laatste episode van de laatste ijstijd, iets dat te maken heeft met voorwerpen uit de ruimte. Over ijstijd gesproken: winters hebben we de laatste jaren niet meer. Dat was honderden jaar geleden wel anders. Aan deze kleine ijstijd en ons grillige klimaat gaan we het ook een avond wijden.

Voorkennis is niet nodig, alleen belangstelling.

De verhalen op de avonden worden zoveel mogelijk gekoppeld aan zwerfstenen die we in Drenthe kunnen vinden.

Na de pauze

gaan we onze bezig houden met stenen en hoe je daar wat grip op krijgt. Voor de komende cursusavonden is een geheel nieuw sortiment cursusstenen samensgesteld. Gezamenlijk – in tafelgroepen – kijken wat al die kleuren, vormen en structuren in stenen vertellen. Na afloop van de cursus is een zwerfkei of een hunebedsteen nooit meer hetzelfde.

De cursus wordt afgesloten met een geologie/zoekexcursie. Deze wordt medio april gehouden.

Dit zijn de onderwerpen die aan de orde komen

1) Bergen, vulkanen en waterbekkens. De bron van onze zwerfstenen

Dit gaat over het ontstaan en de herkomst van onze zwerfstenen, zoals die ontstaan zijn bij achtereenvolgende hooggebergtevormingen, bij heftige vulkanische uitbarstingen en als sediment in grote zeebekkens in Zweden en Finland.

2) De wonderlijke levensloop van zandkorrels

Zandkorrels ontstaan door verwering van gesteenten, graniet en gneis voorop. Ook bestaande zandsteenlagen kunnen weer tot los zand verweren. Op de bodem van de Botnische Golf heb je zandstenen van 1500 miljoen jaar oud. Deze bestaan uit bestanddelen van nog veel oudere granietbergen. Sommige zandkorrels zijn al miljarden jaren oud, terwijl andere pas gisteren zijn ontstaan. We schetsen op deze avond de boeiende, afwisselende levensloop van zandkorrels.

3) Vulkanisme is van alle tijden. Over oude en jonge basaltstenen

Vulkanen spreken tot de verbeelding, hun uitbarstingen vaak nog meer. Basalt is het meest bekende vulkanische gesteente. Iedere minuut van iedere dag ontstaat het op Hawaï in enorme hoeveelheden en dat al sinds 1983. Basalt is van alle tijden. Zwerfstenen van basalt zijn in Noord-Nederland goed bekend. Minder bekend zijn oude van bijna 2 miljard jaren geleden. Ook die zijn als zwerfsteen niet zo zeldzaam. Hoe zijn ze ontstaan, waarom zien ze er zo anders uit en hoe komt dit?

4) Scheuren in de aardkorst en zeldzame zwerfstenen

Na de vorming in het Carboon van hooggebergten in Duitsland, België en Frankrijk, zoals Zwarte Woud, Fichtelgebergte, de Harz, de Ardennen en Vogezen, ontstond in Zuid-Noorwegen door spanningen een reeks enorme scheuren in de aardkorst. Langs een breuksysteem zakten repen aardkorst duizenden meters naar onderen weg. Het gevolg was hevig vulkanisme, waarbij een hele reeks zeer zeldzame gesteenten ontstonden. Deze bijzonder zeldzame steensoorten zijn als zwerfsteen te vinden.

5) Oplichtende zwerfstenen en vulkaanstenen met ruiten

Misschien wel het meest geëxporteerde gesteente op aarde is Larvikiet. Wij kennen het grijze oplichtende gesteente in gepolijste vorm van aanrechten, winkelpuien, grafmonumenten en sinds kort ook van sieraden. Larvikiet is een bijzonder gesteente met fraai iriserend, oplichtende mineralen. Welke varianten heb je hier als zwerfsteen, hoe ontstonden deze, hoe herken je ze wat veroorzaakt het fraaie oplichten. Hierbij passeren ook een aantal voorbeelden van de mooiste zwerfsteensoort van ons land?

6) Een ijstijd in het klein? Dino’s en nog meer dieren hadden er ooit mee te maken, maar het kan ook nog anders.

Het klimaat op het einde van de laatste ijstijd verliep als een jojo. Koud, dan weer warm en op het eind weer ongemeen koud. Tot dusver was dit een raadsel. In Amerika en in Europa vinden we in de bodem sporen die op geweld lijken te wijzen. Onlangs is op Groenland de oorzaak gevonden: de inslag van een reuzenmeteoriet met ruim 1000 jaar ijstijdkou als gevolg. Meteorieten en ijstijdkoude?

7) Bar koud, maar nog net geen ijstijd

Iedereen kent het verschijnsel ijstijd. De laatste 2,5 miljoen jaar hebben we er minstens 23 gehad. Ruim 11.000 jaar geleden, kwam een eind aan de laatste. Toch kennen we ook een ‘kleine ijstijd’. Wat moeten we ons daarbij voorstellen? Was het echt wel een ijstijd?

8) Gewone zwerfsteensoorten, maar hoe gewoon is gewoon?

 Gabbro en dioriet zijn veelvoorkomende zwerfsteensoorten. Ze lijken ook wel iets op elkaar, maar verschillen nog meer. Wat zijn het voor gesteenten, hoe en waar ontstonden ze en wat is diabaas ook alweer en wat is het verband met basalt?

9) Zwerfkeien en de strijd tegen het water.

Drenthe heeft ongewild een enorme bijdrage geleverd aan de instandhouding van Noord-Holland. Zonder dijken zou daar nauwelijks land zijn en helemaal niet zoals we het gebied nu kennen. In de 18^e eeuw werden de Hollandse dijken letterlijk opgevreten. Wat te doen? Oost- en Midden-Drenthe boden uitkomst.

10) Excursie zwerfstenen zoeken. Medio april 2020.

Hierover krijgen de deelnemers nader bericht

Waar moet u zijn?

Locatie: Hunebedcentrum Borger, Kenniscentrum

Aanvang 20.00 uur. De Granietzaal is open vanaf 19.00 uur. De avonden duren tot ca. 22.00 uur

Stenendeterminatie

Heeft u zelf stenen en u wilt er iets meer over weten? Neem ze gerust mee. Iedere cursusavond is er gelegenheid om uw eigen stenen te laten zien en op naam te laten brengen.

Deelname

Kosten: 75 euro, inclusief excursie

U kunt zich opgeven bij het Hunebedcentrum in Borger:

hwolters@hunebedcentrum.nl

h.huisman3@gmail.com

of telefonisch 0599 236 374

Lezingenserie Hunebedcentrum: De Geologische Ontstaansgeschiedenis van Europa

Alpine ketens, 19 januari

Op 6 oktober starten we bij het Hunebedcentrum met een nieuwe geologische lezingenserie. Dit jaar is het thema de Geologische Ontstaansgeschiedenis van Europa.

Het Hunebedcentrum in Borger heeft de afgelopen jaren een aantal succesvolle lezingenseries over geologische onderwerpen georganiseerd. Dat gaan we ook dit jaar weer doen.

De serie bestaat uit 5 lezingen die worden verzorgd door specialisten die hun sporen hebben verdiend.

De lezingen worden gehouden op zondagen in het Hunebedcentrum in Borger en beginnen om 14.00 uur. U kunt zich opgeven via e-mail: communicatie@hunebedcentrum.nl. Dat kan per lezing of voor de hele serie. 

De entree voor de lezingen is 5 euro per lezing, dat is inclusief een kop koffie of thee.

Het hele programma bestaat uit vijf lezingen,met de volgende onderwerpen:

• 19 januari 2020; Alpine ketens – het hooggebergte in Europa
  Spreker  Prof Douwe van Ginsbergen
• 9 februari 2020; Europese glaciatie – de Pleistocene ijstijden
  Spreker Dr. Cees Laban
• 8 maart 2020; Europa in het Holoceen- landschap, klimaat, flora & Fauna
  Spreker  Prof Jan Sevink, UVA

Zie ook https://www.hunebednieuwscafe.nl/2019/08/lezingenserie-de-geologische-ontstaansgeschiedenis-van-europa/

Naar boven

Mineralogica Hengelo 9 februari 2020

Op zondag 9 februari 2020 wordt de 40e jaarlijkse mineralen- en fossielenbeurs “Mineralogica” gehouden. Op deze internationale beurs presenteren standhouders uit binnen- en buitenland hun mineralen, edelstenen en fossielen.

Mineralogica is een gezellig evenement voor iedereen die geïnteresseerd is in de wondere wereld van mineralen, kristallen, edelstenen en fossielen.

Aanvangstijden

Zondag 9 februari 2020 van 10:00 tot 17:00 uur

Controleer voor een bezoek altijd even de openingstijden op de website van de locatie zelf.

Prijzen

Volwassenen: € 3,50
Kinderen 4 – 10 jaar: € 1,50
Kinderen tot 3 jaar: gratis.

Bezoekersinformatie

Hotel Hengelo v/d Valk
Bornsestraat 400
7556 BN Hengelo
Tel.: 0748000800

Naar boven

Paleo Time beurs 14 maart 2020

De volgende editie van PaleoTime-NL, het grootste paleontologische evenement van Nederland, zal plaatsvinden op zaterdag 14 maart 2020 in Harderwijk! Dit evenement wordt georganiseerd door Stichting Paleontica, de Paleobiologische Kring en de Werkgroep Fossielen Wageningen.

Op PaleoTime-NL kunnen fossielen geruild, gekocht en verkocht worden, er is een determinatietafel van de Paleobiologische Kring en een gevarieerd lezingenprogramma. Het is het grootste paleontologische evenement van Nederland! en het mooiste is: toegang gratis! De kosten van de beurs worden volledig door donaties gedragen. Voor informatie voor standhouders, zie onze pagina voor standhouders.

 PaleoTime-NL 2020 zal wederom plaatsvinden op het Bouw & Infra Park in Harderwijk!

• Locatie: Bouw & Infra Park, Ceintuurbaan 2, 3847 LG, Harderwijk (NL)
• Openingstijden: 10:30 tot 16:30
• Toegang bezoekers: Gratis, vrijwillige bijdrage zeer welkom!

Wat is er te doen op PaleoTime-NL 2020?

Klik hier voor een overzicht van de activiteiten op PaleoTime-NL 2020.

Enkele activiteiten uitgelicht: 

Lezingenprogramma

Ook dit jaar zullen wij weer een lezingenprogramma samenstellen, met populair-wetenschappelijke lezingen over dinosauriers, mammoeten en nog veel meer! Kijk hier voor informatie over de sprekers en onderwerpen.

 Preparatiedemonstraties

Onze preparateurs van het Trilolab project zullen wederom een preparatiedemonstratie geven, waarbij tijdens de beurs een trilobiet   geprepareerd wordt, die aan het eind van de dag zal worden verloot onder onze donateurs.

Determinatietafel

De hele dag zal een verzameling van experts voor u klaar staan om vondsten te determineren, aan de determinatietafel van de Paleobiologische Kring.

Kinderactiviteiten

Speciaal voor de jonge zoekers en verzamelaars zijn er tijdens de beurs kinderactiviteiten, zoals een grabbelton, kleurplaten, fossielen polijsten en microscopisch fossielen verzamelen. Er zijn activiteiten voor kinderen van alle leeftijden. De kinderactiviteiten op PaleoTime-NL worden georganiseerd in samenwerking met de werkgroep jeugdactiviteiten van de Nederlandse Geologische Vereniging.

Eten & Drinken

Zoals ieder jaar is er ook dit jaar weer een cateraar aanwezig op PaleoTime-NL. Er zijn dranken, snacks en broodjes beschikbaar.

PaleoTime-NL Outreach Poster Award wedstrijd

Een posterwedstrijd voor BSc, MSc en PhD studenten en burgerwetenschappers! Leer meer over het leuke en spannende paleontologische onderzoek dat in Nederland en België gedaan wordt. Klik hier voor meer informatie.

Naar boven