Dit artikel is geschreven door Jaap van Brummelen en op 12 maart verschenen in het Dagblad van het Noorden
Je ziet een heel bijzondere steen. Nooit eerder gezien. Je maakt er een foto van, maar verzuimt domweg hem mee te nemen. Het schrikbeeld van elke stenenverzamelaar.
Harry Huisman beleefde het. ,,Ik kon mezelf wel voor de kop slaan.” Zo voelde het moment waarop hij op de universiteit van Groningen een zeldzame steen uit Australië bestudeerde. Ineens viel het kwartje en besefte hij dat hij een kans voor open doel had gemist.
Puntzakjesachtige vormen
,,In die steen zaten schokkegels die door een meteorietinslag ontstaan zijn. Het zijn puntzakjesachtige vormen die stuk voor stuk wijzen in de richting waar de meteoriet miljoenen jaren geleden is ingeslagen. Diezelfde structuur zat ook in die zwerfkei. Zó zwaar zonde dat ik die had laten liggen, want een dergelijke steen is als zwerfsteen nooit eerder gevonden. Bovendien was het ook nog eens een grote kei, dertig kilo ongeveer. Een ontdekking van de eerste orde was het.”
,Ik zorg dat die kei terugkomt’
Dat Huisman één van zijn meest bijzondere vondsten ooit nog terug zou zien, achtte hij uitgesloten. In de eerste plaats wist hij niet waar hij de steen had ontdekt. Was het nou bij die boer in Nieuw-Dordrecht? Of toch bij dat grondverzetbedrijf in Bargeroosterveld? En dan nog…. Het zat er dik in dat de kei na twee jaren al lang zou zijn verkocht of inmiddels bedolven onder een nieuwe laag keien. Toen Huisman als cursusleider sterrenkunde begin dit jaar uitlegde hoe gefrustreerd hij was, gaf één van de cursisten hem een sprankje hoop met de woorden ,,Ik zal zorgen dat die kei terugkomt.” Was getekend, Geert Hoving (76) uit Exloo, al vanaf een jaar of acht trouw deelnemer aan de cursussen van Huisman en fervent stenenzoeker.
Wandelende computer
Vroeger, toen hij opgroeide op een boerderij in Eext, moesten ze er bij hem thuis niets van hebben. ,,Wij smeten ze van het land af het bos in. Op datzelfde stukje land bij het Zwanemeerbos loop ik met mijn kleinzoon nu wel eens te zoeken naar keien.” Harry Huisman heeft hem met het virus besmet. ,,Ik was 67 of 68 toen ik een steenherkenningscursus volgde bij Harry. Hij is een wandelende computer en kan er zó mooi over vertellen. Ik heb ontzettend veel van die man geleerd.”
Bingo
Het cadeautje waar Hoving zijn leermeester mee wilde verblijden, is een Kökarrapakivigraniet met drukkegels, afkomstig uit Kökar, de eilandengroep in het noordoostelijke deel van de Oostzee. Hoving was als één van de cursisten zelf bij de opzienbarende ontdekking twee jaar geleden. ,,Ik had Harry dan wel beloofd die steen terug te vinden, zelf was ik er bepaald niet zeker van. Tijdens de vorstperiode ben ik gaan zoeken. Er kwamen twee bulten in aanmerking. Op de eerste bult was een hele partij verse stenen bijgekomen. Had de steen daar tussen gelegen, dan had ik hem nooit terug gevonden. Mijn laatste kans was het terrein van Fuhler wegenbouw in Bargeroosterveld. Daar was het bingo. De steen was groen uitgeslagen van de algen, maar keek mij aan.”
Kippenvelmoment
Voor tien euro kocht Hoving de steen, maakte hem schoon met zeep en nam hem mee naar een cursusavond in het Hunebedcentrum. Hij tilde de steen op een steekkar, legde er een doek overheen en bezorgde Huisman in de pauze een kippenvelmoment. ,,Harry was zo blij als een kind. En eigenlijk was iedereen verrukt van die steen.”
Schots en scheef
Huisman vindt het nog steeds onvoorstelbaar dat de steen is teruggevonden. ,,Het was ‘m onmiskenbaar met die puntige structuren. Schots en scheef. En daarom minder geschikt om de tuin mee op te sieren. Iedereen heeft ‘m laten liggen. Dat is ons geluk geweest. Want het is echt een uniek exemplaar, ontstaan door een meteorietinslag in granietrots miljoenen jaren geleden. Hoeveel? Onbekend. Als zo’n brok van wellicht honderden meters of een paar kilometer doorsnee met een snelheid van 70 kilometer per seconde op de aarde klapt, wordt alle bewegingsenergie omgezet in warmte. Er ontstaat een gigantische ravage, leven wordt over een groot gebied totaal verwoest. Het brok steen verdampt en er wordt een krater geslagen van soms wel tientallen kilometers doorsnee. In de zone om de krater heen smelt het gesteente. Daar ontstaat een soort lava met grote en kleine brokken rotsgesteente. Verder daaromheen wordt het rotsgesteente gebroken en ontstaan die puntzakjesachtige structuren. De Kökarrapakivigraniet is de eerste zwerfsteen met drukkegels die is gevonden. Hij is uniek. Daar raak ik echt opgewonden van. Vooral ook omdat bekend is waar de kei vandaan komt: uit het uiterste noordoosten van de Oostzee bij Zuidwest-Finland.”
Oorspronkelijk artikel: Nieuwsblad van het Noorden 12 maart 2019 https://www.dvhn.nl/drenthe/Blij-als-een-kind-met-verloren-gewaande-unieke-zwerfsteen-24256028.html?utm_medium=article_sharing&utm_source=twitter&fbclid=IwAR04javR9gb6XhwrAa_nIzC8mGew18paWGOBUeyFg5ZowpakQpqmdiUkNaU&harvest_referrer=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2F